Ekonomide katiyetle sert iniş olmayacağını vurgulayan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Bu hususta bir tehlike görmüyoruz. Kısmi gerilemeler olabilir büyüme suratında lakin negatif tarafa mutlaka geçmeyiz” dedi. Yılmaz, Türkiye’nin mevcut orta gelir tuzağından düşük emek fiyatıyla çıkamayacağını, teknolojinin artırılması gerektiğini bildirdi.
OVP’de enflasyonla ilgili Merkez Bankası’nın teknik değerlendirmelerini temel aldıklarını vurgulayan Cevdet Yılmaz, Cumhurbaşkanı’nın uygulanan programa güçlü siyasi dayanağı olduğunu, iktisadın uyumunda sorun olmadığını kaydetti.
Teşvik sisteminin daha faal hale getirileceğini, bu kapsamda gaye odaklı sadeleştirmeye gidileceğini belirten Cevdet Yılmaz, “Bilgi temelli, teknoloji temelli daha verimli daha rekabetçi bir yapı oluşturma sorunu, Türkiye bu eşiğe gelmiş durumda ve bunu da aşacağız.” diye konuştu.
Orta Vadeli Programda (OVP) nasıl bir güncellenmeye gidilecek? Enflasyon gayelerinde değişiklik öngörülüyor mu?
Orta Vadeli Programı ana siyaset çerçevemizi koruyarak güncelleyeceğiz. Temel maksatları koruyarak, bu ortada Türkiye ve dünyada yaşanan gelişmeleri dikkate alarak bir güncelleme yapacağız. Bütün makro sayılar güncelleniyor büyüme, istihdam, dış ticaret, turizm ve bu ortada enflasyon da. Lakin enflasyonda Merkez Bankası ile diyalog içerisinde o günkü koşullar ne ise ona nazaran tekrar bakılır elbette. Sonuçta bu bir hükümet dokümanı tabi. Biz burada temel olarak olağan Merkez Bankamızın teknik değerlendirmelerini ve bilgilerini temel alıyoruz ve onlarla diyalog içerisinde bakıyoruz.
Merkez Bankasının da kendine nazaran bir süreci oluyor alışılmış enflasyon raporları vs. o süreçte kendi mecrasında yürüyor. OVP’de her sene bu sayılara yine bakılıyor. Şu anda da dezenflasyon sürecine girmiş durumdayız. Başından itibaren geçen devirde OVP’yi açıklarken üç periyot olacak dedik. Birinci periyot geçişi periyodu, ikinci devir dezenflasyon, üçüncü devir kalıcı fiyat istikrarı.
Birinci periyot olan geçiş sürecini tamamlamış olduk. Artık artık dezenflasyon devrine girmiş bulunuyoruz. Enflasyon oranlarının gerileyeceği bir periyot Haziran ayı ile birlikte başladı. Temmuzda 61,8 oldu, ağustosta düşük 50’lili düzeylere geleceğini Eylül’de de 50’nin altının göreceğini varsayım ediyoruz. Şu andaki teknik sayılarla baktığımız da gördüğümüz bu. Doğal ki, dünyada da denetim edemediğimiz bir gelişme bir sürpriz olmaması kaydıyla. Her vakit olumlu ya da olumsuz göremediğimiz şeyler olabilir lakin şu anda gördüğümüz bu. Hasebiyle önemli bir gerileme sürecine girmiş durumda.
Burada iki tesir var: Biri baz tesiri oburu program tesiri var. Şu anda baz tesiri bize yardımcı oluyor ancak program tesiri olmadan baz tesiri de olmaz. Ben daima bunu söylüyorum, güya baz tesiri otomatik bir şeymiş üzere konuşuluyor bazen. Siz bir program uygulamazsanız o program bir sonuç vermezse o baz tesiri de oluşmaz. Münasebetiyle hem baz etkisi var hem program tesiri var. Bu uygun bir şey bu beklentilerin amaçlara ulaşması bakımından da kıymetli bir süreç. Merkez Bankamız son devirde hem profesyonellerin hem vatandaşın beklentilerini yayınlamaya başladı.
ARADA BİR FARK VAR…
Orada profesyoneller daha çok bilgilere bakıyor, daha çok gelecek odaklı bakıyorlar gidişata ve eğilime bakıyorlar. Vatandaş ise daha çok geçmişe yaşanan deneyime bakarak beklentisini oluşturuyor. Dezenflasyon sürecinde bu düşüş devam ettikçe vatandaşın beklentilerinin de biz gerileyeceğini düşünüyoruz. Aşikâr oranda vatandaşın hissettiği enflasyonla yaşanan enflasyon tüm dünyada böyledir, vatandaşın daha yüksek olur zira enflasyon dediğimiz sonuçta yüzlerce malın Türkiye genelindeki bir ortalaması. Vatandaş tahminen kendisinin hassas olduğu bir esere bakarak bir algı oluşturabiliyor hasebiyle muhakkak oranda bir fark bütün dünyada olduğu üzere bizde de olacaktır lakin bu giderek daha yakınlaşacaktır diye düşünüyoruz.
Enflasyon 40’lı sayılara yanlışsız gelirse 50 ile 45 filan olursa bir faiz indirimi kelam konusu olur mu?
Bu tartışmalara açıkçası girmek istemiyoruz. Merkez Bankamızın bileceği iş, enflasyon raporunda münasebetiyle gidişatı görecekler enflasyonun ana eğilimindeki gidişata bakacaklar bunu söylüyorlar. Beklentilere bakacaklar kaidelere bakacaklar ve buna nazaran karar verecekler lakin siyaseten şunu söyleyebilirim yüksek enflasyonda yeterli bir şey değil yüksek faizde düzgün bir şey değil. Sonuçta orta vadede ikisini de daha düşük düzeylere taşımayı hedefliyoruz, inşallah bunu da başaracağız 2026’da tek haneli enflasyon gayemiz var geçmişte 2013’te Türkiye bunu yakalamıştı. 2013 Mayıs’ta faizler 4.5’a kadar düşmüştü, enflasyon 6.2’lerdeydi münasebetiyle Türkiye bunu geçmişte başardı tekrar başaracağız.
FARKLI KESİMLERİN PROGRAMA TAKVİYESİ GÜÇLÜ
Ekonominin uyumunu nasıl görüyorsunuz, sorun var mı? Vakit zaman Mehmet Şimşek’in kabinede programı savunmakta yalnız kaldığı tezleri gündeme geliyor…
Hiç o denli bir şey yok! Başından beri çok güçlü bir uyumumuz var. Sayın Cumhurbaşkanımızın çok güçlü bir siyasi takviyesi var. Bu program hükümetin programı. Alışılmış ki dayanak var ve bir daha söylüyorum güçlü bir dayanak var. Esasen dayanak olmadan hiçbir program bir mana söz etmez. En hoş programı da hazırlasanız raflarda kalır. Siyasi irade ve bir de toplumsal sahiplenme bence. Bir programın için en temel iki faktör. Bu program için her ikisinin de olduğuna inanıyorum.
Türkiye’nin farklı bölümlerinin programa dayanağı olduğu üzere siyasi deseği de güçlü. Cumhurbaşkanımız da aslında çeşitli vesilelerle bunun altını çiziyor. Uyuma da gelecek olursak; EKK var. Orada; yalnızca seçim ayında aksattık. Her ay toplanıyoruz. Hiç aksatmadık. Orada bütün problemleri tartışıyoruz. Bir kısmı iç tartışma, bir kısmı kamuoyuna yansıyor.
Doğal olarak her bakanlık kendi üstüne düşen işleri en üst seviyede yapmak ister. Mesela ulaştırma bakanlığı daha fazla yol, köprü yapmak ister. Eninde sonunda Maliye ve Hazine Bakanlığı’ndan talepler olur. Herkes kendisiyle ilgili daha fazla kaynak istek eder. Bunlar iş yapmak için ortaya çıkan çekişmelerdir. Çok da doğaldır. Biz hükümet olarak birçok toplantılar da yapıyoruz. Her toplantımızı da kamuoyuna duyurmuyoruz.
“TÜRKİYE TEK FİRMAYLA ELEKTRİKLİ ARABA SÜRECİNE GİDEMEZ”
BYD’ye verilen kelamlar TOGG’u çok rahatsız etti ve oldukça tartışıldı…
Ben bir kahır görmüyoruz, orada Türkiye’nin çok geniş bir pazarı var ihracat imkanları var. Bir tek firma ile gidebilecek bir durumumuz yok. Bizim geleneksel otomotiv sektörümüzde de zati halihazırda birçok firma var. Türkiye otomotivde yedek modülü ile ihracatı ile çok düzgün durumda. Hasebiyle bu elektrikli otomotiv periyoduna de güçlü bir halde geçiş yapmak durumundayız. Burada yerli ulusal firmalarımız her vakit öncelikli orada hiç tereddüt yok. Tek bir firma ile de Türkiye elektrikli araba sürecine gidemez çok sayıda firma olmalı. Hem iç pazarda ithalatı engelleyici olur bu hem de ihracat imkanları sunar. Gerçekten BYD ile ilgili de önemli bir ihracat temaslı bir model kelam konusu.
Ama ithalat kapısını da erken açmıyor muyuz?
Yatırım sürecinde aşikâr bir hudutlu sayıda imkan, kota veriliyor. Onun da mantığı şu: Sonuçta bu işler bir network geliştirme ile ilgili. Bir yatırım yaptığınızda yatırım bitti üretime başladınız fakat istasyonlarınız yoksa, bakım servis ağınız yoksa, bayileriniz yoksa bunu sürdüremezsiniz.
Türkiye bir üretim üssü olsun istiyoruz, kendimizi daha elverişli bir ortam olarak pozisyonlandırmak durumundayız. Avrupa’dan yahut öbür ülkelerden de gelseler, burada üretip bizim ithalatımız da azalsın, ihracat imkanımız da olsun. Münasebetiyle bu elektrikli araç sayıları önümüzdeki yıllarda çok öbür yerlere gidecek. Bir müddet sonra tahminen klâsik otomotivden bahsetmeyecek hale geleceğiz. İşte bu dönüşümü ne kadar süratli ve erken yapabilirsek o kadar avantajlı bir pozisyona sahip olacağız.
“YAPISAL ISLAHATLARI HAYATA GEÇİRDİĞINİZ VAKİT PIYASA AKTÖRLERİNİN BEKLENTİLERİNİ DE İYİLEŞTİRİYORSUNUZ…”
Yapay zeka konusunda yaşanan gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Yapay zekada bir aksiyon planı oluşturduk ve ilan ettik. Sıhhat Bakanlığında, tarımdaki sulamalarda vs. üretim süreçlerinde, hizmet süreçlerinde kullanımı konusu üzerinde çok duruyoruz ve yapay zeka yeni imkanlar getirecek. Türkiye eğitim kapasitesi insan gücü ile bir yere geldi, artık bu adaptasyonu yapıp teknolojik düzeyimizi bilgi temelli üretim süreçlerimizi geliştirmemiz gerekiyor. Asıl kalıcı kalkınma bu türlü oluşur, bu birebir vakitte enflasyon süreçlerine de katkıda bulunacak. Siz daha rekabetçi daha planlı ve daha verimli bir yapı oluşturduğunuz vakit maliyetleri de etkileyecek enflasyonu da etkileşecek bir süreç.
“Beklenti kanalıyla yapısal ıslahatların tesiri var”
Bu işin gerçek tarafı yapısal ıslahatlarla ilgili, bir de beklenti kanalıyla yapısal ıslahatların tesiri var. Bunları başardığınız vakit yapısal ıslahatları hayata geçirdiğiniz vakit ülkenin geleceğine ait içerideki ve dışarıdaki piyasa aktörlerinin beklentilerini de iyileştiriyorsunuz. Birinci söylediğim gerçek tesir biraz vakit alıyor şu anda bir kanunu değiştiriyorsunuz diyelim, o kurumsal yapıyı oluşturmanız, hayata geçirmeniz ve sonuç almanız biraz müddet istiyor ancak beklenti kanalıyla tesir daha süratli oluyor. Bir yola çıktığınızı yerli yabancı piyasa aktörleri gördüğü vakit bunun çabucak tesirini görüyorsunuz. Hasebiyle yapısal ıslahatların bir de beklenti kanalıyla oluşturduğu bir tesir var.
Bunu çok değerli görüyoruz ve birinci kez geçen yıl OVP’ye bir kısım olarak yapısal ıslahat boyutunu ekledik. Bir takvime de oturttuk, sıkı bir halde de takip ediyoruz. Her Ekonomi Koordinasyon Kurulu’nda (EKK) gelişmeleri kıymetlendiriyoruz. YOİKK’ de de tıpkı biçimde bu süreçleri takip ediyoruz.
“YABANCI YATIRIMDA YENİ MUŞTULAR BEKLİYORUZ”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, dün gerçekleştirilen Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) Toplantısı’nda Yatırım Müracaat Kuruluna yabancı yatırımcıları davet ettiklerini açıkladı. Memleketler arası firmaların Türkiye’ye yatırım kararını açıkladığı bir periyoda girildiğini vurgulayan Yılmaz, “Önümüzdeki periyotta yeni muştuların gelmesini bekliyoruz. 28 Eylül’de yapılacak Yatırım Müşavere Kuruluna yabancı yatırımcıları davet ettik” dedi.
Özel kesimin gereksinimlerine yanıt verecek, katma pahası yüksek yatırımı önceleyen teşvik sisteminin oluşturulmasına yönelik çalışmaların son evreye geldiğini söz eden Yılmaz, 2025-2027 yıllarını kapsayacak OVP için istişarelerine başladıklarını, bu ay farklı dallardan paydaşlarla görüşmelerin süreceğini lisana getirdi.
“YAPISAL ISLAHAT ÖZEL BÖLÜMÜN REKABET GÜCÜNÜ ARTIRACAK”
Peki nasıl başarılacak?
Bu yalnızca para siyasetleri ile olacak bir şey değil, maliye siyasetleri ve yapısal ıslahatlar, OVP’de de bunu altını çizdik. Artık de birebir noktadayız bir taraftan para siyasetleri bir taraftan da maliye siyasetlerinin dayanağı ve yapısal ıslahatlar.
Yapısal ıslahat derken gerek kamuda gerekse özel kesimde rekabet gücünü verimliliği artırıcı değişimler dönüşümlerde bu süreci destekleyecektir. Hasebiyle Türkiye kritik bir eşikte daima orta gelir tuzağı diyoruz bu eşiği daha verimli bir yapı ile aşmak zorundayız.
Orta gelir tuzağı da o denli tanım ediliyor rekabet gücünün iki temel ögesi var bir emeğin maliyeti bir de teknoloji ülkeler o denli bir düzeye geliyorlar ki kalkınma sürecinde düşük fiyatla rekabet etme bahtları kalmıyor. Kentleşme, eğitim seviyesi fiyatları muhakkak bir seviyeye taşımış oluyor. Münasebetiyle düşük gelirli ülkelerle rekabet imkanı azalıyor öbür taraftan teknolojik düzey de şimdi tam dilek edilen düzeye çıkmadığı için gelişmiş ülkelerle rekabette de zorluklar yaşıyorlar orta gelir tuzağı dediğimiz temel itibariyle bu.
Bunu düşük emekle aşmayacağımıza nazaran teknolojik seviyeyi artırıp verimliği artırıp buradan rekabet gücünü artırmamız lazım işte yapısal ıslahat dediğimiz özü itibariyle bana nazaran bu. Bilgi temelli, teknoloji temelli daha verimli daha rekabetçi bir yapı oluşturma sorunu Türkiye bu eşiğe gelmiş durumda ve bunu da aşacağız.
“TEŞVİKTE TESİRİNİ GÖRMEDİKLERİMİZİ KALDIRIP MEVCUTLARI DESTEK EDECEĞİZ”
HİT 30 çok değerli ve teşvikte ona nazaran düzenlenecek herhalde zira 30 milyar dolarlık bir kapsamı var. Burada paraya nasıl ve nereden bulacağız?
Bizim mevcut teşvik sistemlerimiz mevcut yapılarımız var aslında bunları adapte ederek odaklama problemi. Yoksa elimizde proje bazlı teşvik sistemimiz var işte onları bu hedefl ere odaklama sıkıntısı. Çok yeni bir şey yapmanıza gerek yok. Mesela Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi’ni (YTAK) odakladık oraya. Farklı teşvik sistemlerimiz var onları adapte ediyoruz. Bir taraftan da bütün teşvik ögelerinde tesir kıymetlendirme yaptık bir sadeleştirmeye gitmeyi düşünüyoruz. Gerçek düzgün bir tesirini görmediğimiz konuları kaldırıp mevcutları destek edici ve daha amaç odaklı bir halde kullanacağız.
Bölgesel teşvik sisteminde bir değişiklik olur mu? Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar kapsamında verilen o ana teşvik sisteminde bir değişiklik öngörülüyor mu?
Kanuni bir değişikliğe gereksinim olmayabilir. Temel itibariyle mevcut enstrümanları odaklama sadeleştirme ve sonuç odaklı kullanma hadisesi. Burada bir kadro bütçesel imkanlarla destekleme sorunu olabilir. Bu da zati bütçe süreçlerinde ayarlanabilecek bir şey. YTAK’ı mesela o manada dönüştürdük ve orada farklı bir yapı oluşturduk. YTAK’ı tam da teknolojik dönüşüme odakladık. Daha nitelikli projeler, yatırım meblağı en az 1 milyar olmalı dedik. Kriterlerini çok net tanım ettik, Sanayi Bakanlığımızın sekreteryasında bir komite yapısı kurduk. İşin içinde Strateji Bütçe Başkanlığı da var, Ticaret Bakanlığı da var. Tek başına kimsenin karar verdiği bir yapı değil.
Teknik komite ve aşikâr kriterlere dayalı yeni bir yapı kazandırdık oraya. Birinci projelerde çıktı, Merkez Bankamıza iletildi bundan sonraki süreç artık Merkez Bankası ve bankacılık sistemini yapacağı bir iş lakin kalkınma perspektifi ile dönüşüm perspektifi ile seçim işini daha çok kendi teknik kapasitemizle ilgili kurumlarla yapıyoruz. O süreç âlâ de işledi ve oldukça bir talep geldi.
YTAK Projelerinde hangi noktadayız?
Evet toplam 300 milyar lira idi ancak ondan çok daha fazla bir talep var. Burada düşündüğümüz vakitle bütçemizde bir alan oluştukça. Şu anda biliyorsunuz zelzele yükü bütçemizde çok değerli bir yere sahip geçen sene ve bu yıl toplam 2 trilyon lira civarında yalnızca merkezi bütçemizden sarsıntıya tahsis ettiğimiz bir kaynak var. Lakin bu 2025 yılında da aşikâr bir yük olmakla birlikte giderek azalıyor. 2026’da düzgünce azalmış olacak bu süreksiz bir yük, Bütçemizin oluşturacağı yeni alanda gerçek dalın dönüşümünü destekleyici teknolojik dönüşümü destekleyici mevzulara bütçemizden daha fazla takviye olmayı planlıyoruz.
Bütçe takviyesi 2025 ve 2026 sonrasında tesirli olacak bir mali alan oluşacak diyebilir miyiz?
Evet, bir mali alan oluşacak ve mali alanı da iki temel maksat için kullanmak istiyoruz. Bir tanesi gerçek bölümün dönüşümü başkası de toplumsal refahın geliştirmeye dönük harcamalar. Bütçe disiplinini de bozmadan bu iki temel öncelikli alana oluşacak mali alanımızı yönlendireceğiz.
“INSTAGRAM YASAĞI; GÖNÜL İSTER Kİ BU TÜRLÜ OLMASIN FAKAT HUKUK DEVLETİYİZ”
Beklentiler olumluya dönüyor dediniz lakin ortaya İnstagram yasağı üzere bahisler girince nasıl etkiliyor?
Gönül ister ki bu türlü durumlar olmasın lakin bir hukuk devletiyiz aldığımız kararlara da global şirketlerin uyması lazım bu yalnızca bizim değil bir çok global şirketin sorunu. Yalnızca bizde değil bir çok ülkede de bu tartışmalar yaşanıyor, global düzenleme boşluğu var bu alanda. Hukuk tertibi içinde mahkeme bir karar verdiyse ona herkesin uyması gerekiyor. Kuralı tartışırsınız doğrusunu, eğrisini lakin Türk mahkemelerinin verdiği karara hürmet duyulması ve hayata geçirilmesi kıymetli.
HIT 30’da yabancı yatırımcılara bir rol var mı?
Kesinlikle var, aslında bizim en temel amaçlarımızdan biri direkt yatırımları artırmak. Bu hususta Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi bir doküman hazırladı. YOİKK’te de bunu tartıştık ve yol haritasını da bir mühlet evvel paylaştık. Global direkt yatırımlardan aldığımız yüzde 1 hissesi yüzde 1,5’e çıkarmayı hedefledik. Ayrıyeten orada nitelikli direkt yatırımlara odaklandık. Teknoloji seviyesi yüksek yatırımları nasıl cezbederiz, buna odaklanan bir strateji hazırladık.
Yatırım Ofisimiz Türkiye’deki imkanları dünyaya anlatıyor, görüşmeler yapıyor. Ben de vakit zaman yatırımcılarla görüşüyorum. Aslında 21 yıllık AK Parti iktidarının en kıymetli başarılarından birisi de bu oldu bana nazaran. Evvelki 20 yılda 15 milyar dolar gelirken, son 20 yılda 262 milyar dolarlık yatırım çekmişiz. Bu da cari açığımızın yüzde 40’tan fazlasını finansa etmiş. Yani bir taraftan cari açığı düşürmek, bir taraftan bunu kalıcı kaynaklarla finansa etmek makro istikrar açısından da çok kıymetli. BYD’nin yatırımı bunun bir işaret fişeği diyelim.
HIT 30 programında Proje Bazlı Teşvik Sisteminden daha farklı ne sunulacak yatırımcılara? Bugün yeteri seviyede gelmeyen sermaye bu programa nasıl gelecek?
Dikkat ederseniz global seviyede de pasta küçüldü. Önümüzdeki periyotta pastanın büyümesiyle bizde ne olacak, ona bakıyoruz. Belirsizliklerin azalması, daha istikrarlı makro ekonomik ortam zati zaten yatırım ortamını güzelleştiren ögeler. Pandemiden sonra dünyada rekabet gücü ve siyasi açıdan kaynak çeşitlendirme eğilimi var. Bundan en fazla faydalanabilecek ülkelerden birisi, hem siyasi hem lojistik konumu prestijiyle Türkiye. Çok daha fazla yatırım çekme imkanımız var. Artık bir genel bir de spesifik tanıtım vardır bölgesel ve ulusal seviyede. Artık hazır bir proje stoku oluşturup ne yapacağınızı bilerek yola çıkarsanız daha fazla sonuç alma imkanınız oluyor.
Örneğin “şu tarihte 1 milyon elektrikli araç üretmem lazım” diye bir gayeniz varsa o gayeye odaklı kimlere gitmeniz gerektiğini biliyorsanız daha fazla sonuç olma imkanınız oluyor. İkincisi ise gayeye odaklı tanıtım, yani yatırımcı odaklı tanıtım. Örneğin bir programı dünyada üreten 5 kişi varsa hepsiyle direkt temas kurarak münasebetleri geliştirerek daha sağlıklı sonuç alırsınız.
“TALEPTEKİ DARALMANIN BÜYÜMEYİ YOK EDICI TESİRİ BULUNMUYOR”
Son göstergeler iktisatta daralma işareti veriyor, iktisatta sert iniş tehlikesi var mı?
Hayır, iktisatta sert iniş olmaz. Bu mevzuda bir tehlike görmüyoruz. Kısmi gerilemeler olabilir büyüme suratında ancak negatif tarafa katiyetle geçmeyiz. Uygulanan program gereği, talep taraflı olarak enflasyonla gayretin bir tesirini görüyoruz. Bilhassa tüketim epeyce yüksekti daha evvel. Artık tüketim daha ölçülü düzeye gerçek gidiyor iktisatta. Bu programın da esasen öngördüğü bir şey.
Şunu da söyleyeyim, enflasyonla gayret ederken, bir taraftan da üretimi, yatırımı ihracatı kesinlikle artırmak istiyoruz. Büyümenin kompozisyonunu yatırım, üretim yüklü hale getirmek ve üretimin yatırımın ihracatın büyümenin kompozisyonun artırma siyasetimiz ve amaçlarımız var. Tüketimin hissesini düşürürken, üretimin yatırımın ihracatın hissesini artırmak istiyoruz ki; bu da dezenflasyonist siyasetle uyumlu bir büyüme stratejisi.
Uygulanan siyasetler ister istemez talep üzerinde aşağı istikametli belirli bir tesir oluşturuyor. Lakin bu büyümemizi yok edici bir tesir değil. Daha dezeflasyonist siyasetle uyumlu kompozisyonu daha farklılaşan bir büyüme. Türkiye’nin büyümesi devam ediyor. Tahminen geçmiş devirlerde ki sayılara nazaran bir ölçü yumuşama olacaktır. Lakin muhakkak büyümeye devam edeceğiz.
“SABİT KUR REJİMİNDE FAY ÇİZGİSİ ÜZERE BİRİKİR VE BİRDEN PATLAR”
İhracatçıların çok şikayeti var kurla ilgili “rekabet bahtımızı kaybettik, pazar kaybediyoruz” diye. Bu süreci nasıl yönetmeyi düşünüyorsunuz?
Türkiye 2001 krizinden evvel sabit kur rejimini uyguluyordu. Sabit kur rejimlerinde ne olur fay çizgileri üzere birikir birikir birden teğe patlar. Türkiye o deneyimden hareketle 2001’den sonra özgür kur rejimine geçti. Özgür kur rejiminde de gündelik, haftalık, aylık inişler çıkışlar her vakit olur.
Biz daima şunu söylüyoruz: Bizim bir kur maksadımız yok. Bunu yaparsak aslında özgür kur rejimine muhalif hareket etmiş oluruz. Ancak neyi yapıyoruz, OVP’yi hazırlarken ister istemez dolar bazlı sayılar var ulusal gelir hesabı var kişi başına gelir hesabı var.
Bazı arkadaşlar bizim oraya yazdığımız kişi başına gelirden aksine mühendislikle kur üretiyorlar. Buna hürmet duyuyoruz lakin orada biz kural bazlı gitmeye çalışıyoruz. Yani ne pahalanan ne de bedel kaybeden TL varsayımıyla bir kur iddia edip onun üzerinden gitmek durumundayız. Zati yasal çerçevemizde müdahale yok. Kanunlarımız spekülatif atak varsa müdahale olabileceğini söylüyor. Geçmişte vakit zaman bu olmuş. Onun ötesinde kur, arz, talep şartlarına nazaran şekilleniyor.
Şu da bir gerçek; enflasyonla gayret eden ülkelerde genelde para üniteleri kıymet kazanır. Bu genel eğilim. TL’nin cazibesinin artırıyorsunuz. Bu ister istemez TL’yi daha avantajlı bir pozisyona taşıyor. Bu da kurda daha istikrarlı yapı oluşturuyor.
İhracatın asıl belirleyicisi kur değil, dış pazarlardaki taleptir. Kurun da kesinlikle aşikâr bir tesiri vardır lakin çok da abartmamak gerekir asıl tesir bizim ihraç pazarlarımızdaki canlılık. Bizim için asıl sıkıntı temel ihraç pazarımız Avrupa. Avrupa’da şu an bir büyüme olsa bizi çok daha olumlu tesirler. Avrupa maalesef son yıllarda çok yeterli gitmiyor. Buna karşın biz ihracatımızı artırıyoruz. İhracatçılarımızın başarısı.
“KURUN TEK DEĞİŞKEN ÜZERE TARTIŞILMASI YANLIŞSIZ DEĞİL”
Gelişmekte olan ülkelerde faizlerin giderek düşme eğilimine gireceği bir periyoda giriyoruz. Bu periyot, dış piyasalarda bilhassa Avrupa’da bir ölçü canlılık oluşturarak bizim ihracatımıza katkı sunacak, sermaye hareketlerine katkı sunacak. Bu bizim için olumlu bir perspektif. Gelişmekte olan ülkelerdeki bu yaşanacak süreç bir taraftan izafî de olsa eski günlerdeki üzere çok yüksek büyümeler olmasa da, Avrupa Birliği’nin bir ölçü toparlanması bize ihracat açısından, turizm açısından önemli bir getiri sağlayacak. Bir taraftan da tekrar oradaki faiz oranlarının düşmesi gelişmekte olan ülkelere dönük sermaye hareketlerini de destekleyecek mahiyette olacak. O da bizim için yeniden olumlu bir gelişme.
İhracata bakarken, kur natürel ki tartışılır edilir lakin tek değişkenmiş üzere tartışılması bence çok yanlışsız değil. Yeni ihraç pazarları aramak, mevcut ihraç pazarlarında ki gelişmeleri takip etmek, yeniden verimliliği artırmak. Savunma sanayiinde, geçmişte hani paramızla da alamadığımız şeyleri artık diğerlerine satıyoruz. Orada mesela bu tartışmalar yapılmıyor. Daha çok emek ağır kesimler burada değerli.
Tekstil konfeksiyon emek ağır kesimler yeniden buralarda öbür gözetici siyasetler tartışıyoruz. Bir taraftan da içerde ihracatçımıza farklı kanallardan takviyeler sunuyoruz. Artık KOBİ dış ticaret şirketi kanalıyla ihracat yaptığı vakit o vergisel avantajdan istifade ediyor. Reeskont kredileri, Eximbank kredileri var. Oralarda olağan faiz oranın bilhassa reeskont kredilerinin daha düşük bir oranda bir faiz uyguluyor ihracatçılara. Oda değerli bir takviye avantaj. Buna benzeri farklı kanallarla ihracatçımızı destekliyoruz. Zira; çıkışımızın ihracat olduğuna inanıyoruz.